Tổng hợp 200+ thuật ngữ lập trình/IT từ A-Z

Thuật ngữ lập trình/IT là gì? Chuyên viên lập trình là ai?

Thuật ngữ lập trình/IT là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học và công nghệ liên quan mật thiết đến lập trình máy tính, thường được sử dụng trong các văn bản khoa học, công nghệ và áp dụng trong thực tiễn.

Lập trình viên hay Chuyên viên lập trình (Developer) được hiểu là những kỹ sư phần mềm, người sẽ sử dụng các ngôn ngữ lập trình khác nhau để thiết kế, xây dựng và bảo trì các chương trình máy tính. Nếu một nhạc sĩ sẽ làm việc miệt mài với các giai điệu để sáng tạo ra một bản nhạc hoàn hảo, công việc của lập trình viên cũng say mê như vậy. Họ thậm chí có thể làm việc liên tục suốt nhiều giờ đồng hồ cùng các đoạn mã lập trình, với khả năng kiên nhẫn có 1-0-2 để tạo lập được một phần mềm máy tính đến tay người dùng.

Lập trình là một nghề nghiệp không thể tách rời khỏi các xu hướng phát triển của công nghệ, nó đã, đang và sẽ trở nên cực thịnh trong tương lai. Cùng Beelancer Việt Nam tìm hiểu các thuật ngữ lập trình cơ bản và thường gặp trong ngành IT nhé!

Thuật ngữ lập trình tiếng Anh tổng hợp

Một số thuật ngữ lập trình cơ bản và thông dụng nhất

1. Operating system: hệ điều hành
2. Multi-user: đa người dùng -> Multi – user software: phần mềm cho phép nhiều người dùng truy cập cùng lúc.
3. Alphanumeric data: Dữ liệu chữ số, dữ liệu cấu thành các chữ cái và bất kỳ chữ số từ 0 đến 9.
4. PPP: Là chữ viết tắt của “Point-to-Point Protocol”. Đây là một giao thức kết nối Internet tin cậy thông qua Modem
5. Authority work: Công tác biên mục (tạo ra các điểm truy cập) đối với tên, tựa đề hay chủ đề; riêng đối với biên mục tên và nhan đề, quá trình này bao gồm xác định tất cả các tên hay tựa đề và liên kết các tên/tựa đề không được chọn với tên/tựa đề được chọn làm điểm truy dụng. Đôi khi quá trình này cũng bao gồm liên kết tên và tựa đề với nhau.
6. Alphabetical catalog: Mục lục xếp theo trật tự chữ cái.
7. Broad classification: Phân loại tổng quát
8. Cluster controller: Bộ điều khiển trùm
9. Gateway: Cổng kết nối Internet cho những mạng lớn
10. OSI: chữ viết tắt của “Open System Interconnection”, hay còn gọi là mô hình chuẩn OSI
11. Packet: Gói dữ liệu
12. Source Code: Mã nguồn (của của file hay một chương trình nào đó)
13. Port: Cổng
14. Cataloging: Công tác biên mục. Nếu làm trong các tổ chức phi lợi nhuận thì gọi là cataloging, nếu làm vì mục đích thương mại thì gọi là indexing
15. Subject entry: thẻ chủ đề: công cụ truy cập thông qua chủ đề của ấn phẩm .
16. Memory: bộ nhớ
17. Microprocessor: bộ vi xử lý
18. Operation: thao tác
19. Storage: lưu trữ
20. Chief source of information: nguồn thông tin chính. Dùng tạo ra phần mô tả của một biểu ghi thay thế như trang bìa sách, hình nhan đề phim hoạt hình hay nhãn băng đĩa.
21. Graphics: đồ họa
22. Hardware: Phần cứng/Software: phần mềm
23. Text: Văn bản chỉ bao gồm ký tự
24. Remote Access: Truy cập từ xa qua mạng
25. Union catalog: Mục lục liên hợp. Thư mục thể hiện những tài liệu ở nhiều thư viện hay kho tư
26. Configuration: Cấu hình
27. Protocol:  Giao thức
28. Technical: Thuộc về kỹ thuật
29. Pinpoint: Chỉ ra một cách chính xác
30. Ferrite ring: Vòng nhiễm từ
31. Abbreviation: sự tóm tắt, rút gọn
32. Analysis: phân tích
33. Appliance: thiết bị, máy móc
34. Application: ứng dụng
35. Arise: xuất hiện, nảy sinh
36. Available: dùng được, có hiệu lực
37. Background: bối cảnh, bổ trợ
38. Certification: giấy chứng nhận
39. Chief: giám đốc
40. Common: thông thường,
41. Compatible: tương thích
42. Consultant: cố vấn, chuyên viên tham vấn  
43. Convenience convenience: thuận tiện
44. Customer: khách hàng
45. Database: cơ sở dữ liệu
46. Deal: giao dịch
47. Demand: yêu cầu
48. Detailed: chi tiết
49. Develop: phát triển
50. Drawback: trở ngại, hạn chế
51. Effective: có hiệu lực
52. Eficient: có hiệu suất cao
53. Employ: thuê ai làm gì
54. Enterprise: tập đoàn, công ty
55. Environment: môi trường
56. Equipment: thiết bị
57. Expertise: thành thạo, tinh thông
58. Eyestrain: mỏi mắt
59. Goal: mục tiêu
60. Implement: công cụ, phương tiện
61. Increase: sự tăng thêm, tăng lên
62. Install: cài đặt
63. Instruction: chỉ thị, chỉ dẫn
64. Insurance: bảo hiểm
65. Integrate: hợp nhất, sáp nhập
66. Intranet: mạng nội bộ
67. Low: yếu, chậm
68. Maintain: duy trì
69. Matrix: ma trận
70. Negotiate: thương lượng
71. Order: yêu cầu
72. Oversee: quan sát
73. Prevail: thịnh hành, phổ biến
74. Process: tiến trình, tiến triển
75. Provide: cung cấp
76. Rapid: nhanh chóng
77. Remote: từ xa
78. Replace: thay thế
79. Resource: tài nguyên, nguồn
80. Respond: phản hồi
81. Simultaneous: đồng thời
82. Substantial: tính thực tế
83. Multi-task: đa nhiệm.
84. Priority: sự ưu tiên.
85. Productivity: hiệu suất.
86. Real-time: thời gian thực.
87. Schedule: lập lịch, lịch biểu.
88. Similar: giống.
89. Storage: lưu trữ.
90. Technology: công nghệ.
91. Tiny: nhỏ bé.
92. Digital: số, thuộc về số.
93. Chain: chuỗi.
94. Clarify: làm cho trong sáng dễ hiểu.
95. Individual: cá nhân, cá thể.
96. Inertia: quán tính.
97. Irregularity: sự bất thường, không theo quy tắc.
98. Quality: chất lượng.
99. Quantity: số lượng.
100. Ribbon: dải băng.
101. Abacus: bàn tính.
102. Analog: tương tự.
103. Command: ra lệnh, lệnh (trong máy tính)
104. Dependable: có thể tin cậy được
105. Devise: nghĩ ra, phát minh ra
106. Accumulator: tổng
107. Addition: phép cộng
108. Address: địa chỉ
109. Appropriate: thích hợp, tương thích
110. Arithmetic: số học
111. Capability: khả năng
112. Circuit: Mạch
113. Complex: phức tạp
114. Component: thành phần
115. Computer: máy tính
116. Computerize: Tin học hóa
117. Conver: chuyển đổi
118. Data: dữ liệu
119. Decision: quyết định
120. Demagnetize: khử từ hóa
121. Device: thiết bị
122. Disk: đĩa
123. Division: phép  chia
124. Minicomputer: máy tính mini
125. Multiplication: phép nhân
126. Numeric: số học, thuộc về số học
127. Operation: thao tác
128. Output: ra, đưa ra
129. Perform: tiến hành, thi hành, trình diễn
130. Process: xử lý
131. Pulse:  xung (trong máy tính)
132. Signal: tín hiệu
133. Solution: giải pháp, lời giải
134. Store: lưu trữ
135. Subtraction: phép trừ
136. Switch: chuyển
137. Tape: ghi băng, băng
138. Terminal: máy trạm; thiết bị đầu cuối hay chương trình giao diện cửa sổ dòng lệnh (trong máy tính).
139. Transmit: truyền, phát (tín hiệu).
140. Binary: hệ nhị phân, thuộc về nhị phân (là một hệ đếm dùng hai ký tự thường là 0 và 1 để biểu đạt một giá trị số, bằng tổng số các lũy thừa của 2).

Thuật ngữ lập trình chuyên ngành

Thuật ngữ lập trình trong máy tính (Computer terminology)

• Algorithm (Thuật toán)

Thuật toán (hay còn gọi là giải thuật) được định nghĩa như một tập hợp hữu hạn những hướng dẫn, lối tắt được đưa ra và có thể thực hiện bằng máy tính, mục đích là giải quyết các bài toán và các lớp vấn đề (đặc biệt trong lĩnh vực điện tử, tin học). Do đó thuật toán là một mô thức tối quan trọng đối với sự nghiệp của lập trình viên.

• Application (ứng dụng)

Thuật ngữ lập trình App hay application là một chương trình được thiết kế ra nhằm mục đích thực hiện hoặc cung cấp một tác vụ cụ thể nào đó cho người dùng. Ví dụ: App trên máy tính để bàn, xách tay, máy tính bảng gọi là ứng dụng máy tính; trên điện thoại cầm tay gọi là ứng dụng di động.

• Browser (trình duyệt web)

Trình duyệt web là một công cụ cho phép bạn truy cập vào mạng internet. Ví dụ: Chrome, Cốc Cốc, Microsoft Edge, Internet Explorer và Mozilla Firefox,… đều là các trình duyệt web.

• Bug (lỗi – trong máy tính)

Bug là thuật ngữ lập trình được mô tả như một vấn đề, một “lỗ hổng bảo mật” hoặc một lỗi trong chương trình hoặc máy tính làm cho nó hoạt động không bình thường.

• Cookies

Thuật ngữ lập trình Cookie là các bit dữ liệu (một số tài liệu mô tả là một đoạn văn bản) mà máy tính sử dụng để thu thập thông tin về lịch sử duyệt web lưu tạm thời trên ổ cứng của người dùng, sau đó lấy lại nó. Quá trình này bao gồm thời gian và những ngày mà bạn đã truy cập vào trang web, những từ khóa bạn đã tìm kiếm. Ở một vài quốc gia, ta cần phải ủy quyền cho một trang web nào đó để lưu cookie trước khi truy cập vào trang web.

• Cursor (con trỏ – chuột)

Cursor là biểu tượng được sử dụng để hiển thị vị trí hiện tại của con chuột trên màn hình máy tính của bạn.

• Database (cơ sở dữ liệu)

Database là một thuật ngữ lập trình riêng biệt chỉ có trong ngành IT. Database là một bộ dữ liệu tập hợp các dữ liệu có liên quan với nhau, nhằm mục đích quản lí và truy cập dễ dàng. Ví dụ, một thư viện có thể có cơ sở dữ liệu quản lí tất cả các sách trong thư viện đó.

• File (tập tin/tệp tin)

File là một tập hợp của thông tin được đặt tên trên máy tính, được chứa trong các thiết bị lưu trữ như đĩa cứng, đĩa mềm, CD, DVD cũng như là các loại chip điện tử dùng kĩ thuật flash thường được tìm thấy trong các ổ nhớ có giao diện USB.

• Folder (thư mục)

Folder là vị trí ảo, là một dạng tệp tin đặc biệt – nơi mà các tệp tin và thư mục khác, hoặc chương trình máy tính được lưu trữ trong một ngăn chứa (folder) để quản lí dễ dàng hơn.

• Hard Drive/Hard Disk Drive – HDD (ổ cứng)

Thuật ngữ lập trình HDD là một loại đĩa hình tròn với bề mặt được phủ vật liệu từ tính, có chức năng lưu trữ dữ liệu. Dữ liệu trong ổ cứng được xếp vào loại bộ nhớ “không thay đổi”, tức không bị mất đi khi ta ngắt nguồn điện.

• Solid-State Drive – SSD (ổ đĩa bán dẫn/ổ đĩa thể/ổ đĩa điện tử)

SSD là một loại phương tiện lưu trữ dữ liệu liên tục trên bộ nhớ flash ở trạng thái rắn, hoạt động như một thiết bị lưu trữ được làm từ vật liệu bán dẫn semiconductor/solid state.

• Hardware (phần cứng)

Thuật ngữ lập trình Hardware bao gồm các vật liệu hữu hình của hệ thống máy tính điện tử: các thành phần điện, điện tử, cơ điện và cơ khí (như là màn hình, chuột, bàn phím, máy in, máy quét, vỏ máy tính, bộ nguồn, bộ vi xử lý CPU, bo mạch chủ); các dây cáp, cũng như tủ hoặc hộp, các thiết bị ngoại vi,…

• Icon (biểu tượng)

Thuật ngữ lập trình Icon là một hình ảnh nhỏ đại diện cho một chương trình hoặc tập tin, giúp điều hướng chương trình hoặc tập tin đó.

• Network (mạng – máy tính)

Mạng máy tính là một tập hợp các máy tính được kết nối với nhau để chia sẻ tài nguyên chung, có thể được liên kết thông qua dây cáp, đường dây điện thoại, qua sóng radio, vệ tinh hoặc qua tia hồng ngoại. Ví dụ: máy in và đĩa CD.

• Server (máy chủ) 

Server là một thuật ngữ lập trình đại diện cho hệ thống máy chủ cung cấp dịch vụ cho các máy tính khác và lưu trữ tất cả chúng ở một nơi, cấp quyền truy cập và chia sẻ thông tin cho những người cùng làm việc trong cùng một công ty.

• Software (phần mềm)

Phần mềm là tập hợp dữ liệu hoặc các câu lệnh hướng dẫn trên máy tính, thông báo cho máy tính biết cách làm việc. Trong khi phần cứng có thể chạm vào và thao tác vật lý, thì phần mềm bao gồm các chương trình trong máy tính được tải xuống hoặc cài đặt điện tử, được xây dựng và thực sự thực hiện công việc.

• Source Code (mã nguồn)

Mã nguồn trong tin học được hiểu là một thuật ngữ lập trình mô tả dãy các câu lệnh gồm nhiều chữ cái và biểu tượng viết bằng một ngôn ngữ máy tính/lập trình nhằm mục đích biên soạn ra một chương trình máy tính. Mã nguồn thường được lưu trong một hoặc một vài tệp text (có thể đọc được) hoặc được in trong sách.

• Virus (vi rút – máy tính)

Virus là một thuật ngữ lập trình vô cùng quen thuộc. Chúng là đoạn mã được tạo ra để thực hiện tối thiểu là 2 việc: Tự xen vào hoạt động hiện hành của máy tính 1 cách hợp lệ, để thực hiện tự nhân bản và làm những công việc theo chủ ý của người lập trình. Trong đa số trường hợp, đoạn mã này làm hỏng dữ liệu và hệ thống máy tính, có tính chất lây lan qua các tệp đính kèm, các link độc hại được tải xuống.

Tên/Chức danh công việc (Job titles) trong một nhóm lập trình

• Computer analysts – Phân tích máy tính

Nhà phân tích máy tính là người nghiên cứu về hệ thống máy tính cũng như đề xuất những cải tiến và thay đổi có thể thực hiện được. Công việc của họ sẽ tạo ra các giải pháp cho vấn đề kỹ thuật và ước tính chi phí để phát triển các giải pháp này.

• Computer Programmers – Lập trình viên

Thuật ngữ lập trình viên là người làm việc dựa trên các thiết kế của các nhà phát triển phần mềm để viết mã để các máy tính có thể thực hiện được. Họ sẽ phát triển một loạt các hướng dẫn, câu lệnh cho phép máy tính thực hiên nhiệm vụ cụ thể và dễ dàng nhất.

• Network administrators – Quản trị mạng

Một trong những công việc chính của nhóm lập trình là cài đặt hệ thống máy tính cho các doanh nghiệp và quản lý mạng của một tổ chức. Trong đó, nhân viên quản trị mạng phải có một sự hiểu biết nhất định, sâu sắc về kiến ​​thức công nghệ và thường là người có trình độ cao nhất trong nhóm.

• Software developers – Nhà phát triển phần mềm

Nhà phát triển phần mềm là những người xây dựng và tạo ra các ứng dụng máy tính giúp các tổ chức và thiết bị hoạt động một cách hiệu quả. Họ phụ trách công việc viết và cụ thể hóa mã nguồn của phần mềm.

• Web developers – Nhà phát triển Web

Nhà phát triển web là một thuật ngữ lập trình chỉ một lập chuyên viên máy tính làm việc về các ứng dụng online/trực tuyến như thiết kế web, xuất bản trên web và quản lý cơ sở dữ liệu.

Giới thiệu một số thuật ngữ lập trình thông dụng – ngôn ngữ lập trình

• JavaScript (JS)

JavaScript là một trong những ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất bởi tính tương thích mạnh mẽ với hầu hết các trình duyệt web và thiết bị điện tử hiện thời, ngôn ngữ dễ đọc và cấu trúc linh hoạt.

• Python

Đây là ngôn ngữ lập trình đặc biệt phù hợp cho các nhà lập trình game và ứng dụng, có tốc độ phát triển nhanh và sâu rộng nhất hiện nay, được sử dụng bởi các tập đoàn công nghệ lớn như Google, Yahoo, Microsoft, Quora, Dropbox,…

• Java

Ưu điểm vượt trội của ngôn ngữ lập trình Java chính là độ bảo mật cao, vượt trội so với nhiều ngôn ngữ khác. Do đó nó xứng đáng là một trong những ngôn ngữ để tạo lập trang web tốt nhất.

• C/C++/C#

C là một trong những anh cả của các ngôn ngữ lập trình hiện đại. Thuật ngữ lập trình này là nền tảng cho hàng loạt các ngôn ngữ lập trình hiện nay: C++, C#, Objective-C… Với vị trí là một trong những ngôn ngữ lập trình đời đầu, cú pháp đơn giản, dễ sử dụng C đặc biệt phù hợp cho những người mới bắt đầu làm quen bộ môn lập trình.

C++ là một trong những ngôn ngữ lập trình có vị trí đặc biệt trong lĩnh vực tạo lập các phần mềm và ứng dụng di động dẫu có cấu trúc phức tạp và ít phổ biến hơn C.

C# thuộc loại ngôn ngữ lập trình bậc cao, với khả năng tương thích với nhiều nền tảng làm việc khác nhau và kết hợp dễ dàng, thân thiện với các ngôn ngữ lập trình khác. Đây chính là công cụ hỗ trợ hàng đầu của các lập trình viên chuyên nghiệp.

• PHP

PHP là một trong những ví dụ tuyệt vời của ngôn ngữ lập trình có khả năng ứng dụng tốt nhất trên website và hỗ trợ lập trình hướng đối tượng. Facebook là một trong những nền tảng lớn hoạt động dựa trên ngôn ngữ này.

• Objective-C và Swift

Objective-C có vai trò quan trọng trong việc phát triển các ứng dụng thuộc hệ điều hành iOS và có thể làm việc độc quyền với nhiều ATP, ngôn ngữ lập trình đặc trưng, dễ hiệu, giảm thiểu tối đa các sai sót.

Swift lấy cảm hứng từ Objective C và ngày càng được ưa chuộng bởi tốc độ xử lý nhanh, linh hoạt và độ bảo mật cao hơn.

Bên cạnh đó còn nhiều thuật ngữ lập trình dạng ngôn ngữ đáng kể đến như: Ruby, SQL, R, Matlab, Scala, Shell, CSS,…

Thuê, truyển dịch vụ lập trình IT trọn gói tại đây!

Sandra Bae