Vì sao Freelancer Việt Nam mãi chật vật với nhu cầu dịch thuật trong nước?
Cộng đồng Freelancer Việt làm việc trong các dự án và việc làm freelance ngày một đông đảo, trải rộng trên nhiều ngành nghề từ thiết kế, lập trình, marketing đến dịch thuật và du lịch. Thế nhưng trước tình hình kinh tế ngày càng trở nên đình trệ, một số ngành nghề đã đóng băng và chưa có dấu hiệu phục hồi sớm như du lịch thì nhu cầu việc làm ở các lĩnh vực khác cũng không khá khẩm hơn.
Thị trường dịch thuật tại Việt Nam hiện nay nằm trong tay các công ty lớn nước ngoài, các công ty dịch thuật trung gian. Họ thuê lại các dịch giả, các freelancer dịch thuật với “giá rẻ bèo”, không xứng đáng với chất xám bỏ ra. Nhưng người dịch thuật vẫn phải ngậm ngùi chấp nhận làm bởi nhu cầu dịch thuật nhỏ lẻ không nhiều, cạnh tranh quá cao và rủi ro thanh toán luôn tiềm ẩn.
Tuy nhiên theo ước tính của CSA, ngành dịch vụ dịch thuật ngôn ngữ sẽ tiếp tục phát triển và thị trường sẽ tăng lên 56,18 tỷ USD vào năm 2021. Đồng thời sự xuất hiện và phát triển vượt bậc của AI cũng góp phần hỗ trợ các dịch giả tiết kiệm thời gian và hạn chế tối đa những sai sót.
Ngày nay các freelancer Việt hoàn toàn có thể làm việc độc lập, thông qua các sàn trung gian việc làm freelance để đăng dịch vụ, nhận báo giá cũng như được hưởng quyền lợi thanh toán minh bạch, được phân xử khi có tranh chấp.
Sai lầm phổ biến khi freelancer Việt bước chân vào ngành Dịch thuật
Phức tạp hóa
Phức tạp hóa không làm bản dịch của bạn trở nên “ngầu hơn”.
Không ít freelancer Việt mới vào nghề đã lạm dụng việc phóng đại từ ngữ, diễn giải phức tạp, dài dòng và sử dụng nhiều từ ngữ với độ khó cao cho các văn bản thông dụng. Thực tế, điều này không khiến cho bản dịch đó trở nên cao cấp hơn, ngược lại chúng đã được xác định sai mục đích.
Dùng từ không đặt trong bối cảnh
Trong rất nhiều vấn đề mà các freelancer Việt cần lưu ý khi dịch thuật, thì việc dùng từ phải đặt vào bối cảnh cực quan trọng bởi nó ảnh hưởng đến ý nghĩa của cả câu văn, đoạn văn, bài văn. Có một số từ có nghĩa trong ngôn ngữ này những không thể nào dịch qua ngôn ngữ khác, buộc phải để nguyên bản.
Ví dụ như từ “han” trong Tiếng Hàn không có từ thay thế trong bất kì ngôn ngữ nào khác. “Han” chính là những nỗi căm hờn, uất hận, tích tụ và âm ỉ trong một thời gian rất dài, nó không tự mất đi mà truyền từ thế hệ nay sang thế hệ khác. Chỉ người Hàn mới có “han” với người Nhật, và trong suốt lịch sử hình thành của mình, Hàn Quốc vẫn “cơm không lành canh không ngọt” với Nhật Bản.
Tính “nam” và “nữ” của từ ngữ còn đặt biệt quan trọng khi áp dụng vào bối cảnh cụ thể. Như từ “moon” (mặt trăng) trong Tiếng Anh là biểu trưng cho sự nam tính, là giới nam. Ngược lại trong Tiếng Tây Ban Nha thì là sự nữ tính, đại diện cho giới nữ.
“Word by word”
“Word by word” chính là từng từ một, hay nói cách khác là dịch nguyên văn bản gốc mà bỏ qua các yếu tố hài hòa về từ ngữ, văn hóa, cấu trúc câu của ngôn ngữ đích. Cấu trúc ngữ pháp tiếng Anh chắc chắn không thể giống hoàn toàn tiếng Việt, tương tự đối với các ngôn ngữ Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc lại càng khác biệt hơn. Do đó dịch trực tiếp mà không đầu tư công sức tìm hiểu và chỉnh sửa cặn kẽ sẽ mang đến một bản dịch sơ sài và chắc chắn tồn tại nhiều sai sót.
Đây là cách dịch bài không tâm huyết và không tôn trọng tác phẩm gốc cũng như người thuê, tuyển mà khá nhiều freelancer Việt mắc phải trong thời kì đầu làm nghề. Nếu bạn muốn đi xa trong ngành này cần tập cho mình một thái độ chuyên nghiệp và làm việc với suy nghĩ tôn trọng với tất cả loại văn bản mà mình sẽ dịch. Đặc biệt thay vì dịch từng từ bằng công cụ hỗ trợ trực tuyến, thử dùng từ điển để có được kết quả đầy đủ và chính xác hơn nhé!
Lạm dụng công nghệ
Một trong những sai lầm sơ đẳng và tương đối ngớ ngẩn ở thời đại này là các freelancer Việt quá phụ thuộc vào công nghệ, cụ thể là các công cụ dịch trực tuyến. Trong khi đó các công cụ này cũng đang dần trở thành nguồn tham khảo không đáng tin bởi nhiều lần bị phá hoại và lợi dụng.
Cụ thể là vào tháng 6/2019, Google dịch Tiếng Việt bị một số đối tượng lợi dụng tính năng đóng góp bản dịch để truyền tại các nội dung sai lệch, ấu trĩ và ảnh hưởng tới trải nghiệm người dùng. Theo Google, chức năng đóng góp bản dịch là để cải thiện độ chính xác của ngôn ngữ. Thế nhưng bởi không có ai quản lí và kiểm duyệt nên những bản dịch không đứng đắn này đến với người tiêu dùng.
Áp dụng thành tựu công nghệ là điều cần thiết, tuy nhiên không phải lĩnh vực nào công nghệ cũng có thể can thiệp, đặc biệt đối với những công việc cầm viết, liên quan đến ngôn ngữ và cần sự sáng tạo.
Sử dụng văn phong không phù hợp với yêu cầu của bản dịch
Một lỗi sai khá phổ biến khác của các freelancer Việt mới vào nghề đó là văn phong không phù hợp. Mỗi loại văn bản ứng với một văn phong (phong cách ngôn ngữ) riêng mà cần hiểu rõ để áp dụng cho phù hợp.
- Văn phong báo chí: cần trực quan, trung lập, súc tích ngắn gọn và đi thẳng vào vấn đề.
- Văn phong sinh hoạt: dùng cho các tác phẩm văn biền ngẫu, dịch truyện cười với đặc điểm ngôn từ gần gũi, tự nhiên, có thể mang yếu tố vùng miền và văn hóa.
- Văn phong nghệ thuật: dùng cho dịch tác phẩm văn chương, thiên hướng mềm mại, uyển chuyển, tinh gọn, được gọt dũa, mang sắc thái thẩm mỹ và đi vào lòng người.
- Văn phong chính luận: dùng cho bản dịch chính luận, dùng trong hội thảo, hội nghị, trình bày các quan điểm về đời sống, văn hóa, xã hội,… thường mang sắc thái nghiêm nghị và có yếu tố chính trị.
- Văn phong khoa học: có tính khái quát và trừu tượng, tính logic và khoa học, tính khác quan và phi cá thể. Dùng cho mục đích học thuật và nghiên cứu.
- …
Một số tips để các freelancer Việt phát triển và trụ vững với nghề dịch thuật
1. Thông thạo cả ngôn ngữ đích và ngôn ngữ mẹ đẻ
Có những yếu tố về ngôn ngữ không thể trau dồi đầy đủ thông qua sách vở mà phải được ghi nhận bằng các trải nghiệm trong chính ngôn ngữ đó. Một freelancer Việt làm nghề dịch thuật không chỉ thông thạo ngôn ngữ mẹ đẻ mà cần nắm vững những quy tắc và bản sắc ngôn ngữ còn lại.
Quá trình biên/phiên dịch qua lại giữa hai ngôn ngữ sẽ liên tục gặp phải nhiều khó khăn nếu người dịch giả không có tri thức đầy đủ và thấu đáo về ngôn ngữ mà mình đang sử dụng. Việc thuần thục từ 2 ngôn ngữ trở lên bao gồm cả tiếng mẹ đẻ giúp người dịch luôn truyền đạt được trôi chảy, khúc chiết và hạn chế những lỗi sai thông dụng.
2. Trau dồi vốn kiến thức về văn hóa và xã hội
Không phải ai cũng đặc biệt sinh ra trong gia đình mang nhiều hơn 1 dòng máu hay được sống trong nền văn hóa của nhiều hơn 1 quốc gia nhờ sắc tộc của bố mẹ. Vì vậy để có thể hiểu và thông thạo 2 ngôn ngữ trở lên với đầy đủ ý nghĩa, sắc thái, thấm nhuần tư tưởng và văn hóa dân tộc của các nước là cực kì khó, bởi đa số chúng ta từ lúc mới sinh ra đều chỉ thuộc về một quốc gia đơn thuần.
Nếu không được trải nghiệm trực tiếp nên văn hóa của các quốc gia thì có thể trở thành phiên dịch giỏi hay không!? Câu trả lời của tôi dành cho bạn là hoàn toàn có khả năng.
Pop culture (Văn hóa đại chúng) là một cách truyền bá văn hóa đến khắp nơi trên thế giới. Do đó ta cũng có thể tiếp thu và gom góp trải nghiệm cho mình thông qua các sản phẩm từ pop culture âm nhạc, phim ảnh, nghệ thuật, kiến trúc, triễn lãm, hội họa, ẩm thực,…
Hàn Quốc là một trong những quốc gia xuất khẩu pop cultural nhiều nhất trên thế giới. Dù chỉ là một đất nước nhỏ bé về diện tích, khan hiếm tài nguyên và dân số già nhưng đã vươn lên dẫn đầu các nước công nghiệp mới một phần nhờ vào xuất khẩu văn hóa. Hiểu biết về văn hóa quốc gia nội tại nói riêng và quốc tế nói chung là “chìa khóa vàng” mở ra nhiều cơ hội lớn trong tương lai. Hãy khéo léo tận dụng nó.
3. Tỉ mỉ, cẩn thận
Chú ý đến từng chi tiết nhỏ chính là một yêu cầu cần thiết trong phẩm chất của một người phiên dịch. Một bản dịch chuẩn, chính xác và trau chuốt trong câu từ có thể đưa bạn tiến gần đến những dự án lớn hơn. Vì vậy luôn lưu tâm đến chất lượng bản dịch và hạn chế những lỗi sai không đáng có nhé!
4. Tình yêu với ngôn ngữ
Nghề dịch thuật có nhiều góc khuất, chỉ có kĩ năng không thôi không thể đảm bảo được bạn có thể bám trụ được lâu dài hay không. Nó còn cần cả tình yêu và lòng kiên định với nghề, đặc biệt là ngôn ngữ mà mình làm việc cùng.
Người ta chọn học tiếng Pháp vì nó là ngôn ngữ lãng mạn nhất thế giới. Người ta cũng có thể chọn học Tiếng Nhật rồi yêu luôn cái văn hóa tận tụy và hết lòng vì công việc của họ. Đôi khi người ta chọn Tiếng Hàn chỉ bởi vì ở đất nước đó có thần tượng mà họ yêu, họ ngưỡng mộ, họ muốn chạm đến,…
Vô vàn lí do. Và trong hàng ngàn lí do đó, có những cái biến thành tình yêu, thành tâm hồn, thành lí tưởng, thành một phần của cuộc sống, giúp bạn có thêm động lực và mục tiêu để kiên trì và nỗ lực.
5. Một số tips dịch thuật ngôn ngữ khác
- Chú ý vị trí các từ nối:
Đối với một số từ có tác dụng nối câu và thường đứng giữa câu trong Tiếng Anh như “However, For example, Unfortunately”, khi chuyển nghĩa từ Anh sang Việt nên đảo các từ thay thế lên đầu câu để hòa hợp với sắc thái ngôn ngữ Việt.
- Lưu ý khi dịch tên quốc gia:
Việc dịch tên quốc gia trong dịch thuật cần linh hoạt. Đối với các quốc gia mà người Việt quen với tên gọi đã phiên âm như Cộng hòa Séc (Czech Republic), Ý (Italy), Úc (Australia), Anh (United Kingdom)… thì nên sử dụng bản phiên âm.
Tuy nhiên cũng có một số tên nước khi phiên âm Hán Việt lại khá xa lạ và có phần cũ kĩ với người Việt như: Malaysia (Mã Lai Tây Á), Philipines (Phi Luật Tân), Myanmar (Miến Điện),… thì nên để nguyên văn tiếng Anh.
- Lưu ý đối với các điển tích, điển cố, các từ ngữ tôn giáo và các từ hiếm gặp
- Chú ý đến bối cảnh của từ ngữ
- Lưu ý ngữ pháp của từng thứ tiếng là khác nhau
- Có kiến thức nền tảng và chuyên môn nhất định đối với loại tài liệu mình đang dịch
Nếu bạn cần thuê freelancer dịch thuật hoặc bạn muốn kiếm thêm thu nhập cho nghề freelancer dịch thuật, hãy ghé thăm sàn Beelancer Việt Nam theo thông tin bên dưới.
| Website Beelancer Việt Nam | https://www.beelancer.vn |
| Danh Mục Viết Và Dịch Thuật | https://www.beelancer.vn/danh-muc/viet-dich-thuat/ |
| Fanpage Facebook | https://www.facebook.com/beelancer.vn |
| Youtube | Đi tới kênh Youtube |
| Mobile App trên Apple Store | Tải tại đây |
| Mobile App trên Google Play | Tải tại đây |
[…] Freelancer Việt làm gì để sống sót trong ngành Dịch thuật? […]